Ўзбекистон ва Япония: Меҳнат миграциясида янги босқич ва узоқ муддатли ҳамкорлик модели
Ўзбекистон ва Япония ўртасидаги меҳнат миграцияси соҳасидаги ҳамкорлик кейинги йилларда жадал ривожланиб, икки давлат ўртасидаги стратегик шерикликнинг муҳим йўналишларидан бирига айланди. 2019 йилдан бошланган ҳуқуқий асослар яратилиши 2025 йилга келиб тўлиқ амалий мазмун касб этди: ўқув марказлари, малака тестлари, рақамли платформалар, йирик япон компаниялари билан бевосита шартномалар ва энг муҳими — узоқ муддатли меҳнат имкониятларининг очилиши.
2019–2020 йиллар: Қонунчилик пойдевори ва Японияда расмий ишга йўл очилиши
Ўзбекистон ва Япония ўртасидаги ҳамкорлик 2019 йил 15 январда имзоланган Меморандум билан бошланган. 2019 йил декабрдаги энг муҳим ҳужжат — Specified Skilled Worker (SSW) дастури бўйича ҳамкорлик меморандуми эса ўзбекистонликларни Япония меҳнат бозорига расмий ва тартибли киришига йўл очди.
2020 йилда SSW бўйича ҳукуматлараро келишув эълон қилинди. Шу йили Тошкентда япон тили ва касбий кўникмаларни тестдан ўтказувчи илк марказ — TOKUTEI GINOU ташкил этилди.
2021–2025: Иқтисодий талаб ва инсон капиталига сармоя
2021–2025 йилларда Миграция агентлиги Япониянинг 20 дан ортиқ компания ва кооперативлари билан шартномалар имзолади. Улар орасида:
- Techtas Kyodo Kumiai,
- Kobe International Trade Promotion Association,
- Tokai Builders Support Cooperative,
- Shimizu Corporation,
- JPC Corporation,
- Proud Partners,
- Langs Corporation,
- Wisenet Business Cooperative Union ва бошқалар бор.
Бу ва бошқа ўзаро келишувлар асосида қурилиш, саноат, қишлоқ хўжалиги, меҳмонхона хўжалиги, автомобилсозлик, келажакда эса тиббиёт каби соҳалар бўйича иш ўринлари очилмоқда.
Япония Ўзбекистоннинг инсон ресурсларини стратегик имконият сифатида кўрмоқда
2022 ва 2025 йиллардаги юқори даражадаги ташрифлар давомида япон вазирликлари ва йирик корпорациялар ўз таклифларини янада кенгайтирди. 2025 йил 21 январда JICA ва Ўзбекистон Миграция агентлиги томонидан Japan Career Portal портали ишга туширилди. Бу — Япониянинг Марказий Осиёда меҳнат кадрларини ривожлантириш бўйича биринчи лойиҳаси.
Порталда:
- ишга топшириш,
- тестлар,
- япон тилини ўрганиш,
- иш берувчилар билан тўғридан-тўғри мулоқот қилиш имкониятлари мавжуд.
Катта лойиҳалар: 10 000 нафар ўзбекистонликка Японияда ишлаш имконияти
2025 йилда энг йирик келишув имзоланди —
Japan-China-Asia Medical Educational Cultural Exchange General Incorporated Association (JCAEMCE) билан:
10 000 нафар ўзбек мутахассисини Японияда иш билан таъминлаш лойиҳаси.
Лойиҳа доирасида Тошкент, Самарқанд ва Наманганда замонавий ўқув марказлари — “Япон маҳорат нури” таълим комплекслари ташкил этилмоқда. Улар йилига камида 3 000 нафар номзодни тайёрлаши режалаштирилган.
“Ўқиш + Иш” модели — Япония стандартларига йўл
Бир нечта япон компаниялари Ўзбекистонда бепул ўқув базаларини очмоқда:
- Onodera User Run — 5 мутахассислик бўйича япон тили ва касбий тайёргарлик мактаби;
- Proud Partners — ҳайдовчи, қурилиш, ресторан ва меҳмонхона соҳалари бўйича тайёргарлик марказлари.
Замонавий аудиториялар, лабораториялар, 350 ўринли ётоқхона — барчаси стандартлашган япон модели бўйича ташкил қилинган.
Натижалар ва янги босқич
2025 йилга келиб Японияда ўзбекистонликлар сони ўсаётгани ва меҳнат бозорида юқори баҳоланаётгани қайд этилди. Япон компаниялари ўзбек ишчиларини:
- интизомли,
- меҳнатсевар,
- қонунбузарликдан йироқ,
- тез мослаша оладиган
мутахассислар сифатида тавсифламоқда.
Бир нечта префектура губернаторлари, хусусан Канагава губернатори Юдзи Куроива, ҳамкорликни кенгайтириш бўйича ташрифлар уюштиришга тайёрлигини билдирди.
Қийинчиликлар ва ҳал этилаётган вазифалар
Шу билан бирга, қатор масалалар устувор вазифа сифатида белгиланган:
- япон тилини билиш даражасининг пастлиги,
- визаларни расмийлаштириш муддатининг узоқлиги (4–6 ой),
- айрим ноқонуний воситачилар фаолияти,
- фуқароларнинг ҳуқуқий хабардорлиги пастлиги.
Бу муаммоларни ҳал қилиш учун:
- визаларни рақамлаштириш ва тезлаштириш,
- расмий агентликлар ўртасида маълумот алмашиш,
- тўғридан-тўғри қабул чўнтакларини кенгайтириш,
- тестларни Ўзбекистоннинг ўзида кўпайтириш
каби механизмлар ишга туширилмоқда.
Якуний хулоса
Ўзбекистон ва Япония ўртасидаги меҳнат миграцияси соҳасидаги ҳамкорлик эндиликда оддий ишчи кучлари алмашинуви эмас —
инсон капитали, технологиялар ва билимлар алмашувига айланди.
Дастурлар доирасида:
- 10 000 ўзбекистонликни иш билан таъминлаш,
- Япония стандартларига мос ўқув марказлари ташкил этиш,
- рақамли платформалар орқали шаффофликни ошириш,
- мигрантлар ҳуқуқларини мустаҳкам ҳимоя қилиш
каби вазифалар амалга оширилмоқда.
Бу, ўз навбатида, ўзаро ишончга асосланган стратегик ҳамкорликнинг янада мустаҳкамланиши, инсон капитали ривожи ва юксак савиядаги касбий тайёргарликни таъминлайди.
